Beschrijvingen van kunstenaars en kunstwerken in de Foodprint tentoonstelling. Van A tot Z.
Tekst: curator Marieke Berkers
Voor algemene informatie over de Foodprint tentoonstelling klik hier.
Atelier Van Lieshout
De installatie ‘Foodmaster’ (2009) toont een varkensvoedermachine, alsmede operatietafels die nodig zijn voor het efficiënt verwerken van mensenvlees tot varkensvoer en mensenvoer. Enerzijds is de tot zijn uiterste consequentie doorgevoerde rationaliteit van de industriële voedselproductie van Foodmaster op te vatten als kritisch commentaar op onze moderne consumptiemaatschappij. Anderzijds geeft Foodmaster ook een oplossing voor het probleem om de immer groeiende wereldpopulatie te voeden.
Atelier Van Lieshout, Foodmaster, 2009 (foto: Rob Kollaard / courtesy Stroom Den Haag)
In dit zelfvoorzienend systeem is er enkel nog behoefte aan simpel productiewerk om het proces zo eenvoudig en gemakkelijk mogelijk te laten verlopen. In de machine worden voorbewerkte menselijke resten gevoerd. Deze worden eerst gemalen, dan gedroogd en vervolgens gesteriliseerd zodat er puur voer overblijft. Resten van gezonde en slimme mensen worden verwerkt tot mensenvlees; resten van gezonde, maar minder slimme mensen worden verwerkt tot varkensvlees. Zo wordt ook de mens zelf onderdeel van de volledig geïndustrialiseerde voedselketen die hij geschapen heeft.
Het project 'Foodmaster' wordt financieel mede mogelijk gemaakt door bijdragen van de Mondriaan Stichting en Cultuurfonds BNG.
'Welcoming Center’ (2007) is onderdeel van het project ‘SlaveCity’. Voordat je SlaveCity binnen treedt en een bewoner van deze stad wordt, moet je het ‘Welcoming Center’ (2007) passeren. In dit grote gebouw worden de deelnemers geselecteerd op hun geschiktheid om te komen werken in SlaveCity. Ouderen, kreupelen, zieken en mensen met slechte smaak worden gerecycled in de biogasmachine. Gezonde mensen die niet zo slim zijn worden gerecycled in de vleesverwerkingfabriek. Jonge en zeer gezonde mensen kunnen deelnemen aan het programma voor orgaantransplantaties. Gezonde, slimme mensen zullen gaan werken in het ‘CallCenter’.
John Bock
‘Boxer’ (video, 14 min, 2002 )
Collectie Klosterfelde, Berlijn
Bohn&Viljoen Architects
Met ‘Continuous Productive Urban Landscape (CPUL)’ onderzoeken Bohn&Viljoen Architects de mogelijkheden om een realiseerbaar en duurzaam concept voor het stedelijk landschap te creëren, waarbij stadslandbouw een centrale rol speelt. De architecten ontworpen daartoe een nieuwe infrastructuur, de CPUL. Om een CPUL te maken wordt eerst gezocht naar bestaande, lege plekken in de stad. Deze worden verbonden met elkaar, zodat er een infrastructuur ontstaat. De nieuwe infrastructuur wordt vervolgens in verbinding gesteld met het rurale landschap dat de stad omgeeft. Naast het maken van dergelijke verbindingen is de belangrijkste opgave bij CPUL het integreren van stadslandbouw. Met het toepassen van stadslandbouw worden de landschappen namelijk productiegronden. Wanneer het waarborgen van de kwaliteit van grond, lucht en vegetatie van vitaal belang zijn zullen ze met zorg worden onderhouden. De CPUL zal voor het stedelijk gebied van de nabije toekomst van even groot belang moeten worden als het wegennet dat is voor het stedelijk gebied van nu.
Bohn&Viljoen Architects, Continuous Productive Urban Landscape (CPUL)
Olaf Breuning, Where are we going?, 2006 (collectie Nils Staerk, Kopenhagen) (foto: Rob Kollaard / courtesy Stroom Den Haag)
Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan
Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan ontdekten dat de Europese Unie een countercompetitief beleid voert op het gebied van suikerproductie, om de eigen suikerindustrie te beschermen. Dit heeft impact op andere landen waar een groot deel van de Europese suiker terecht komt. De kunstenaars trokken erop uit om de Europese gesubsidieerde suikerhandel te onderzoeken. De reis bracht hen van Nederland naar Polen en ten slotte in Lagos, Nigeria. Ze besloten om de stroom van het gesubsidieerde producten om te keren door Europese suikeroverschotten goedkoop aan te kopen in Nigeria en deze terug naar Europa te brengen. Om de Europese handelsbelemmering voor suikerinvoer te omzeilen, transporteerden ze de suiker als ‘monument’. Met ‘Monument of Sugar’ onderzoeken de kunstenaars de gesubsidieerde economie, de globalisering van de suikermarkt en manieren waarop kunstingrepen economisch beleid in de war kunnen schoppen en om kunnen keren.
Agnes Denes
In 1982 zaaide de Amerikaanse kunstenares Agnes Denes een graanveld in op een braakliggend stuk grond in het financiële district van Manhattan, New York. Het leverde een beeld op met een enorme impact, dat een verhaal vertelt over de tegenstelling tussen het platteland en de stad, maar ook gelezen kan worden als politiek statement: onroerend goed versus voedsel. Het inmiddels dertig jaar oude beeld is nog steeds inspirerend en actueel en kan opnieuw en op vele manieren worden gelezen.
Agnes Denes, Wheatfield – A confrontation, 1982
Helmut Dick
‘Lettuce Field as Big as a Sky-scraper Building’. Vlak naast een wolkenkrabber zijn 10.000 kroppen sla gekweekt op een stuk grond met een oppervlakte van 1200 m2, exact dezelfde afmeting als de façade van het gebouw. Na vijf weken konden de slakroppen geoogst worden. De slakroppen werd vervolgens in de oogstweek uitgedeeld onder de plaatselijke bevolking.
Locatie: Gropiusstadt, in Berlin-Neukölln, een van plekken in Duitsland met de meeste wolkenkrabbers. Context: ‘Areale- Neukölln’, tijdelijke projecten in de openbare ruimte van Berlin-Neukölln, 25 juni-5 september 2001. Courtesy: Galerie West
Driessens & Verstappen
In het kunstwerk ‘Tomato Habitus’ (2009) staat één van de hoofdproducten van de Nederlandse kassenbouw centraal: de tomaat. In mei werden vijfentwintig identieke tomatenplantjes (Solanum lycopersicum ‘Dirk’) op vijf verschillende plekken (habitats) in Den Haag e.o. uitgeplant: een stadstuin, een professionele kas, een hobbykas, een dakterras en een winkeletalage. De tomaten worden in hun ontwikkeling van jonge tot volwassen plant dagelijks gefotografeerd. Elk nieuw beeld wordt via internet verstuurd en toegevoegd aan de bestaande reeks. De vijf films die zo geleidelijk ontstaan tonen hoe de context van de plant bepalend is voor vorm, omvang en oogst (habitus). ‘Tomato Habitus’ past in het oeuvre van Driessens & Verstappen, dat gekenmerkt wordt door een grote fascinatie voor complexe organische en virtuele groei- en veranderingsprocessen. De films-in-progress zijn ook op dit weblog te bekijken te bekijken. Klik hier.
Driessens & Verstappen, Tomato Habitus, 2009 (foto: Rob Kollaard / courtesy Stroom Den Haag)
Met dank aan: Plantenkwekerij Grootscholten, Enza Zaden, Tomatoworld, Gezonde Gronden, Stadsklooster Den Haag, Stroom Den Haag en alle verzorgers. '‘Tomato Habitus’ wordt gerealiseerd in het kader van Manifestatie Foodprint, Stroom Den Haag. Het project wordt financieel mogelijk gemaakt door: Productschap Tuinbouw.
Driessens & Verstappen tonen met 'Morphotheque #9’ (1997) wortels die met uitzondering van één ‘recht’ exemplaar allerlei vreemde vormen aannemen. ‘Omdat deze andersvormige producten niet voldoen aan de standaard mogen ze niet aan de consument worden aangeboden, en krijgen we deze vormvarianten nooit te zien. Als dit per ongeluk toch gebeurt dan associeert men ze met pathologische afwijkingen, ziekte, degeneratie en lelijkheid,’ aldus de kunstenaars. Collectie Galerie für Landschaftskunst, Hamburg
Boris Gerrets
Filmmaker Boris Gerrets ging voor de documentaire ‘Tuinverhalen’ (2004) op zoek naar mensen in steden die diep van binnen ‘buitenlui’ zijn gebleven. Hij maakte zijn film in twee steden die een eigen, veelbewogen verleden hebben met de natuur: het Russische St. Petersburg, de bakermat van de communistische revolutie, en Detroit in de Verenigde Staten, de stad van de massa auto-industrie. Op het dak van een woonkazerne in een grijze flatwijk van St. Petersburg telen de bewoners hun eigen groenten. Rusland was tot voor kort een landbouwnatie en veel stadsmensen zijn zelf op het platteland opgegroeid. Nu het land economisch aan de grond zit, zijn ze voor hun voedselvoorziening grotendeels aangewezen op de oogst van hun stedelijke moestuintjes. In het hart van de Amerikaanse industriestad Detroit bloeien paprika’s en tomaten. De veelal zwarte arbeiders die hier zijn achtergebleven toen de autofabrieken dicht gingen, hebben op de verlaten terreinen moestuinen aangelegd.
Nikolaus Geyrhalter
Documentairemaker Nikolaus Geyrhalter maakte de film ‘Our Daily Bread’ (2005) waarmee hij zonder commentaar nauwgezet de massaproductie van voedsel in onze tijd vastlegt. Zijn camera filmt de cleane ruimtes waar beesten geslacht worden, alsmede de efficiënte productiemethoden. De beesten verworden als dingen. Het maakt niet meer uit of ze wel of niet lijden. Het doel van de productie is het zo efficiënt fabriceren van vlees. De titel ‘Our Daily Bread’ (Ons dagelijks brood) heeft een zwaar religieuze betekenis. In de liturgie wordt de zin gevolgd door ‘and forgive us our sins’ (en vergeef ons onze zonden). Hiermee bevraagt de filmmaker of het handelen van de mens in de voedselindustrie van nu nog humaan te noemen is. Vertoning mogelijk gemaakt door Nederlands Filmmuseum, Amsterdam.
Nikolaus Geyrhalter, ‘Our Daily Bread’ (2005), een scene uit de film
Fritz Haeg
In de suburbane woongebieden van de Verenigde Staten staan veelal vrijstaande huizen met een gazonvoortuin. Fritz Haeg zag de gazons als waterslurpende en pesticiden vretende zones en initieerde het project ‘Edible Estates’. Samen met bewoners vervangt hij de gazons door een eetbaar tuinlandschap. Deze bescheiden ingreep heeft vaak een groot effect op het dagelijks leven van de familie die de tuin bezit. Met ‘Edible Estates’ bevraagt Haeg de globale voedselproductie, alsmede geürbaniseerd landgebruik.
Heddy Honigmann
Filmmaker Heddy Honigmann gaat in een serie televisieprogramma’s op zoek naar de betekenis van het gevleugelde gezegde “Liefde gaat door de maag”. Honigmann laat mensen voor de camera een gerecht bereiden dat onlosmakelijk verbonden is met herinneringen aan een dierbaar persoon.
Miriam Kahsai uit Eritrea maakt een traditioneel gerecht volgens het recept van haar moeder. Als in Eritrea een meisje trouwt moet ze weten hoe je een kip in twaalf stukken verdeelt. De moeder van Miriam maakte het bij speciale gelegenheden of als er belangrijke gasten kwamen. Nadat de oorlog in 1974 uitbrak kwam Miriam als enige van haar familie via Italië in Nederland terecht. Het bereiden en eten van Eritrese gerechten verzacht de pijn van het gemis van haar vaderland en haar familie.
Met dank aan: Omroep Human
Anthony Key
Anthony Key onderzoekt en becommentarieert met zijn werk wat het betekent om Brits / Chinees te zijn. De kunstenaar gebruikt voedsel als de ‘taal’ waarin hij zijn ideeën verbeeldt. 'Gold Mountain’ was de naam die Chinese immigranten aan de stad San Fransisco gaven tijdens de Goudkoorts. De droom om goud te vinden zorgde ervoor dat veel Chinese immigranten naar het Westen emigreerden. De Chinezen vonden uiteindelijk geen goud, maar wel een andere vorm van verdiensten: de Chinese take-away. Het Chinese fastfood werd deel van de Westerse consumptiemaatschappij. Met het werk ‘Gam Saam', 1997 (Gold Mountain) combineert Key de mythe met de werkelijkheid.
Anthony Key, 'Gam Saam' (Gold Mountain), 1997 (foto: Rob Kollaard / courtesy Stroom Den Haag)
Learning Site
Learning Site (Kopenhagen) biedt een platform voor een voortdurende dialoog over de geschiedenis van het (stedelijk) landschap, de politieke en economische invloeden op het landschap en de relatie tussen landschap en kunst. Deze dialoog wordt gevoerd door een wisselend multidisciplinair team. Meer dan een eindoplossing voor vraagstukken biedt Learning Site stof tot nadenken. Belangrijk onderdeel van haar kunstpraktijk is dan ook het vervaardigen en verspreiden van zogenaamde ‘Learning Posters’, waarvan u er hier vijf getoond ziet. In de projecten van Learning Site speelt duurzame productie van voedsel, veelal op ongewone en vergeten plekken in de stad zoals kelders, een belangrijke rol.
Learning Site: Rikke Luther (DK), Cecilia Wendt (S) (N55) in dialoog met Julio Castro (MEX) (Tercerunquinto) en Brett Bloom (US) (Temporary Services). Per project worden experts betrokken die op de hoogte zijn van de specifieke context van de plek waar het project zich afspeelt.
Maite Louisa
De performance 'KitchenField’ vond in 2009 plaats in BINK36 in Den Haag in het kader van een competitie die KABK Den Haag uitschreef. Maite Louise’s voorstel werd door de jury gekozen als winnend en derhalve te realiseren project. Maite Louisa: 'De performers strooien jam op een veld van brood. De manier waarop zij dit doen refereert naar het bezaaien van het land. De performance maakt land en keuken één. Het ontstaan van het voedsel door zaden te planten en hoe wij dit voedsel gebruiken in onze keuken, het beleggen van het brood.'
Het project is mede mogelijk gemaakt door KABK Den Haag en Stroom Den Haag. Performers: Marjolein Spuybroek, Anne Rietbergen, Guido van der Linde. Fotografie: Daniël van Straalen.
Winy Maas met The Why Factory
Architect Winy Maas (MVRDV) voerde met onderzoekers van The Why Factory, TU Delft een ontwerpstudie uit met als centrale vraag: is het mogelijk een professionele varkensboerderij in de stad te realiseren? Kan het varken, recycledier bij uitstek en eeuwenlang (tot enkele generaties terug) stadsbewoner, terugkeren in de stad? Voor de ontwerpstudie kozen de onderzoekers de Binckhorst in Den Haag als locatie, mede omdat dit stadsdeel in de komende jaren ingrijpend wordt herontwikkeld en er een nieuw stadspark gepland is. Uitgangspunt bij de opgave is om een transparant bedrijf te ontwerpen, bij voorkeur energieneutraal, met aandacht voor dierenwelzijn en economisch rendabel.
De uitkomsten van de ontwerpstudie en het onderzoek naar de voedingsbehoefte van Den Haag dat er aan ten grondslag lag zijn verbeeldt in twee speciaal voor Foodprint gemaakte films, ‘Food City’ (2009) en ‘City Pig’ (2009) die op deze tentoonstelling hun première beleven.
Om de film 'City Pig' te bekijken: klik hier.
Winy Maas met The Why Factory, ontwerp varkensboerderij in de stad (animatie: Wieland&Gouwens)
(The Bridge, Binckhorstlaan 324, Den Haag)Het project wordt financieel mogelijk gemaakt door: LTO Nederland en Innovatienetwerk.
Films van: Ulf Hackauf, Pirjo Haikola, Bas Kalmeijer, Winy Maas, Tihamer Salij
Animatie: Wieland & Gouwens
Gordon Matta-Clark
Gordon Matta-Clark opent in 1972 New York een gallery restaurant: ‘Food’. Hij is eigenaar en kookt er ook geregeld. Fameus is Matta-Clarks ‘bone dinner’ dat $4 kost. Het is een maaltijd van onder meer ossenstaartsoep, geroosterde mergpijp en kikkerbilletjes. Matta-Clarks voorbeeld van de galerie als restaurant zou later veelvuldig door kunstenaars geadopteerd gaan worden.
Collectie Gallery David Zwirner, New York
MattonOffice, Ton Matton
De ‘Orchard Chair’ en ‘Tomato Lights’ (2007-2009) zijn gemaakt in het kader van het project ‘Afrikaandermarkt’, waar het werk de titel had: ‘Morele Economie op de Afrikaandermarkt’. Hier onderzocht MattonOffice naast ruileconomie, schenkeconomie (weggeven tomatenplantjes), informele economie (tomatenverkoop uit de binnenzak) en speleconomie (tomatenbingo). De rollen van schenker, ontvanger, ruiler, speler en mobile aanbieder passen goed bij de morele waarden en momenten die de markt uitdraagt en van oudsher uitdroeg. Met het project werd beoogd een nieuwe waardering van de marktplaats als event te bewerkstelligen., waar het niet alleen gaat om een goedkope en gecontroleerde producten, maar om contact, spel en vermaak. Met deze blik op de morele kant van de economie, met in de hoofdrol de tomaat en de plantenfamilie Solanaceae, kon scherper worden bezien hoe de mondialisering met de invloed van geld als betaalmiddel ertoe bijdraagt dat relaties tegelijkertijd verzakelijken, versnellen en anonimiseren.
Performance: Marjolein Meijers en Ellie Smolenaars. Ontwerp i.s.m. Björn Ortfeld. Voor Freehouse. Met dank aan Kosmopolis
MattonOffice, Ton Matton, 'Orchard Chair’ en ‘Tomato Lights’ (2007-2009) (foto: Het Portaal)
Christien Meindertsma
De gemiddelde stadsbewoner heeft een hopeloos verouderd en romantisch beeld van wat een hedendaags boerenbedrijf is en hoe dat eruit ziet, niet in de laatste plaats door geïdealiseerde pastorale beelden die de voedselreclame verspreidt. Meindertsma maakt een reeks kleurboeken waarin hedendaagse boerenbedrijven gespecialiseerd in een specifiek agrarisch product nauwkeurig in kleurplaten voor volwassenen worden geportretteerd. Op de tentoonstelling wordt het eerste deel uit de reeks tentoongesteld. In dit kleurboek heeft Meindertsma met oog voor detail de varkensboerderij in beeld gebracht. Voor deze tentoonstelling heeft Meindertsma verder een wand behangen met kleurplaten uit het boek.
Het project wordt financieel mogelijk gemaakt door: LTO Nederland.
Christien Meindertsma, De varkenshouderij boerderijkleurplaat, 2009 (foto: Stroom Den Haag)
Nils Norman
Met zijn project ‘Eetbare Tuinen’ (2009-2010) onderzoekt Nils Norman op twee locaties in Den Haag (Stadsboerderij Zuiderpark en Nut en Genoegen) de mogelijkheden van een bottom up wijze van stedelijke planning die tevens duurzaam en ecologisch is. Voor beide plekken ontwerpt de kunstenaar op basis van permacultuur eetbare tuinen. Op het terrein van Stadsboerderij Zuiderpark wordt later dit jaar het paviljoen geplaatst dat u op deze tentoonstelling kunt bezoeken, waar het de komende jaren dienst zal doen als plek voor voorlichting over ‘Eetbare Tuinen’ en permacultuur. Gezonde Gronden, een Haagse ngo die de mogelijkheden van regionale duurzame voedselproductie onderzoekt, communiceert en realiseert, is partner in het project van Norman. Het paviljoen dat u op deze tentoonstelling kunt bezoeken biedt een preview van het buitenproject, 2009 – 2010.
Het project wordt financieel mogelijk gemaakt door bijdragen van: Fonds 1818 en Gemeente Den Haag in het kader van Groenjaar 2009.
Gabriel Orozco
‘Cat in the Jungle’ (1992)
Collectie Marian Goodman Gallery, New York
Raul Ortega Ayala
In het project ‘Melting Pots. A fiction based on facts’ (installatie, 2006 en 2009) wordt onderzocht welke paradoxicale transformatie het metaal uit het puin van het World Trade Center heeft ondergaan. Nadat het giftige schroot was verhandeld aan bedrijven in India en China werden er potten, pannen, schalen en dienbladen van gemaakt, die wereldwijd zijn verkocht, vooral in het Midden Oosten. In het werk wordt het volledige proces gevolgd via afbeeldingen, posters, kaarten, memorabilia en een video. Ter afronding werd er tijdens de opening van de Foodprint tentoonstelling voedsel geserveerd op het serviesgoed dat waarschijnlijk van het WTC puin is gemaakt.
Collectie Rokeby Gallery, Londen.
Raul Ortega Ayala, Melting Pots. A fiction based on facts, (foto: Stroom Den Haag)
Giuseppe Penone
Giuseppe Penone geeft in zijn werk ‘Patate’ (1997) de aardappel letterlijk een nieuw gezicht. De kunstenaar groef een aantal aardappelen uit en herplantte deze in harsen mallen die hij van zijn oor, neus en mond had gemaakt. Hij hoopte zo dat de aardappelen de vorm van zijn eigen gezichtstrekken zouden aannemen. Toen hij zijn aardappelen in september oogstte hadden sommige aardappelen inderdaad antropomorfe vormen aangenomen. Penone goot deze aardappelen in brons en stelde ze tentoon te midden van een berg echte aardappelen. Wat is van groter waarde? Een bronzen aardappel die door de kunstenaar fysiek mede vormgegeven is, iets wat normaal gesproken buiten de menselijke mogelijkheden ligt, of de eetbare aardappel?
Giuseppe Penone, Patate, 1997 (Collectie Sammlung Goetz, München) (foto: Stroom Den Haag)
Debra Solomon
Debra Solomon zal midden in de stad Den Haag, in een dichtbevolkte wijk, een landschap opgebouwd uit eetbare elementen realiseren. Op deze wijze wil zij de nauwe band herstellen tussen de plek waar mensen wonen en hun voedselvoorziening, een band die tot enkele generaties geleden in steden nog bestond. Solomon’s project heeft een procesmatig karakter en krijgt vorm in nauwe samenwerking met wijkorganisaties en buurtbewoners. ‘Foodscape Schilderswijk’ zal minimaal twee jaar lopen en beoogt met het samen verbouwen, bereiden en genieten van voedsel een duurzame bijdrage te leveren aan een gezonde en groene wijk. De presentatie op deze tentoonstelling betreft de ideeën voor het project dat onlangs is opgestart in de Haagse Schilderswijk.
Het project wordt financieel mede mogelijk gemaakt door: Fonds Burgerschap.
Debra Solomon, kunstenaar/vormgever ism Jacques Abelman, landschap designer, illustraties en Annechien Meier, ambassadeur, locatie editor.
Van Bergen Kolpa Architecten en Vincent Kuypers (Alterra Wageningen)
‘Park Supermarkt’
(maquette en presentatie) is een ruimtelijk model voor een Landschappelijke Supermarkt. Op een goed bereikbare plek in Midden-Delfland wordt op basis van grondsoorten en klimaatzones de inhoud van een hedendaagse supermarkt verbouwd en verkocht zoals wilde rijst, olijven, avocado’s en koffie. De openlucht supermarkt biedt naast de diversiteit aan producten voor de Randstedeling ook een bijzondere landschappelijke omgeving om te recreëren.
Website Van Bergen Kolpa ArchitectenVan Bergen Kolpa Architecten, 'Park Supermarkt’ (foto: Stroom Den Haag)
Van Bergen Kolpa Architecten: Jago van Bergen, Evert Kolpa, Gabriela Kopacikova, Bruno Evers
Alterra Wageningen: Vincent Kuypers en Annet Kempenaar
Experts: LEI, Jan Willem van de Schans
Opdrachtgever: Provincie Zuid-Holland, Peter Verbon en Stroom Den Haag, Francien van Westrenen
Maquette: Vincent de Rijk
Jan van IJken
Jan van IJken, bekend vanwege zijn langlopende documentaire fotoprojecten, gebruikt prachtig daglicht en sterke composities om zijn verhaal te vertellen. Hij velt geen oordeel, maar laat ons nadenken over de verschillende manieren waarop we hetzelfde dier behandelen. Begin 2009 start hij met de productie van een lange film over de relatie tussen mens en dier.
Het project ‘Dierbaar’ is gefotografeerd in opdracht van het Rijksmuseum en NRC Handelsblad in het kader van Document Nederland. Het thema van de fotoserie is de complexe en vaak bizarre relatie tussen mens en dier. Te zien zijn: ‘Kalkoenbroederij’ - Met infrarood licht wordt de snavelpunt van kalkoenkuikens verwijderd. Deze nieuwe methode is diervriendelijker dan afbranden (4 november 2004). ‘Kuikenbroederij’ - Kuikentje op de lopende band. De kuikens worden handmatig gesorteerd op hun eventuele gebreken en machinaal geteld (7 maart 2002). ‘Varkensvermeerderingsbedrijf’ - Groepshuisvesting voor 160 biggen. Jaarlijks produceren 600 zeugen hier 16.000 biggen (maart 2002).
Jan van IJken, Kalkoenbroederij, 2004 (foto: Jan van IJken)
De film ‘Pigs, Pork and Paradise’ (2008) gaat over de relatie tussen mens en varken. Varkens zijn intelligente dieren. Ze staan op de vierde plaats van intelligentie na mensen, apen en dolfijnen/walvissen. In Nederland leven 11 miljoen varkens, maar we zien ze nooit. Ze zitten verstopt in schuren zonder daglicht en worden zo snel en goedkoop mogelijk vetgemest voor de productie van ons varkensvlees. Er is echter één uitzondering: ’t Swieneparredies (letterlijk het Varkensparadijs) is een varkens-walhalla waar de dieren een vredig en rustig leven leiden tot ze van ouderdom sterven. Dit is de eerste korte film van filmmaker Jan van IJken. Hij filmde het dagelijks leven van varkens in een varkensvermeerderingsbedrijf en in ‘t Swieneparredies. Het contrast kon niet groter zijn….
Yang Zhichao
Het werk van de Chinese kunstenaar Yang Zhichao toont verwantschap met religieuze rituelen zoals scarification of meditatie, waarbij het eigen lichaam en wilskracht centraal staan. Zhichao liet tijdens de performance ‘Planting Grass’ twee grasplantjes uit de Suzhou river plaatsen in zijn rug, een daad die verboden was door Chinese politici. De kunstenaar leverde met zijn extreme performances kritiek op het feit dat we tegenwoordig steeds minder zeggenschap hebben over ons eigen lichaam. Religieuze, politieke en sociale leefregels bepalen wat we wel en niet met ons lichaam mogen doen. Daarnaast weten we amper nog wat de bestanddelen zijn van het voedsel dat we in ons lichaam stoppen om het te voeden en kunnen vreemden (artsen) welhaast elk onderdeel van het lichaam vervangen.
De performance ‘Planting Grass’ vond plaats in 2000 in het kader van de tentoonstelling ‘Fuck Off’ in Eastlink Gallery, Shanghai.
Yang Zhichao,‘Planting Grass’, 2000
